เมื่อมะเร็งกลับมาหลังการรักษาได้สิ้นสุดลง แพทย์จะให้คำวินิจฉัยว่า “เกิดการเป็นซ้ำของโรค” หรือ “มะเร็งกำเริบ” ซึ่งการกลับมาเป็นซ้ำของโรคมะเร็งย่อมก่อให้เกิดอาการตกใจ อาการวิตกกังวล อาการกลัวหรือภาวะซึมเศร้าตามมาได้
ระยะเวลาที่กลับมาเป็นซ้ำ
ในช่วง 5 ปีแรกหลังการรักษา คำอธิบายการกลับเป็นซ้ำของโรงมะเร็งที่เข้าใจง่ายคือ การรักษาในครั้งแรกไม่สามารถขจัดหรือทำลายเซลล์มะเร็งได้หมด แต่ไม่ใช่ว่าการรักษาที่ผ่านมานั้นผิด เพียงแต่ยังมีเซลล์ที่เล็ดลอดการรักษาไปได้ในปริมาณเล็กน้อยที่อาจตรวจไม่พบในช่วงการติดตามผลในระยะแรก แต่เมื่อเวลาผ่านไปเซลล์มะเร็งได้เริ่มเกาะรวมตัวกันจนกลายเป็นก้อนมะเร็งที่แพทย์สามารถตรวจพบได้อีกครั้ง
ในปัจจุบันเราแบ่งชนิดของการกลับเป็นซ้ำ ได้ 3 แบบ
1. การกลับเป็นซ้ำแบบเฉพาะจุด (Local recurrence)
2. การกลับเป็นซ้ำแบบขยายพื้นที่ (Regional recurrence)
3. การกลับเป็นซ้ำแบบระยะกระจาย (Distant recurrence)
แนวทางการดูแลผู้ป่วย ต้องเริ่มการสืบค้นให้แน่ชัดว่าการกลับมาเป็นซ้ำเป็นแบบใด และ เซลล์ที่เป็นซ้ำยังมีลักษณะเดิมหรือไม่ ดังนั้นก็จะมีทั้งการตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจอีกครั้งและการตรวจภาพรังสีต่างๆ เมื่อได้ข้อมูลครบแล้วการให้การรักษาก็จะแบ่งไปตามระยะของโรค ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดซ้ำ การฉายรังสี หรือการให้เคมีบำบัด เพื่อชะลอการลุกลามหรือการแพร่กระจายของโรค โดยคำนึงถึงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยเป็นสำคัญ
อย่างไรก็ตามการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยโรคมะเร็งทั้งที่กำลังรักษาตัวจนใกล้จะหาย ทั้งที่รักษาตนเองจนหายดีแล้ว เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องใส่ใจให้มากทั้งนี้ก็เพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำของโรคมะเร็งโรคร้ายที่ไม่มีใครอยากป่วย
