สารก่อมะเร็ง คือ สารพิษ สารเคมี รังสี เชื้อโรค หรือสิ่งต่าง ๆ ที่ปนเปื้อนในสิ่งแลดล้อม เป็นตัวกระตุ้นก่อให้เกิดมะเร็งในมนุษย์ การบริโภค หรือสัมผัสสารเหล่านี้เป็นระยะเวลานาน ทำให้ยีนเกิดการกลายพันธุ์เป็นสารที่เพิ่ม ‘ความเสี่ยง’ ของการเกิดมะเร็ง
ตัวอย่างสารพิษ สารก่อมะเร็งที่พบได้ทั่วไป ได้แก่
- ควันบุหรี่ มีสารก่อมะเร็งหลายชนิด เช่น เบนซีน ฟอร์มาลดีไฮด์ แคดเมียม สารหนู โครเมียม นิกเกิล
- มลพิษทางอากาศที่เกิดจากการเผาไหม้การเผาไหม้เชื้อเพลิง ไอเสียรถยนต์การเผาในที่โล่ง กระบวนการทางอุตสาหกรรม และการก่อสร้าง ไอเสียรถยนต์ ได้แก่ ฝุ่น PM10 และ PM2.5 ซึ่งประกอบด้วย ก๊าซพิษหลายชนิด สาร polyaromatic hydrocarbon (PAH) และโลหะหนัก เช่น ปรอท ตะกั่ว สารหนู แคดเมียม นิกเกิล
- แร่ใยหิน (Asbestos) จากกระเบื้อง ฝ้าเพดาน และท่อซีเมนต์ ฉนวนกันความร้อน
- เนื้อสัตว์แปรรูป เช่น แฮม ไส้กรอก กุนเชียง หมูยอ มีสารไนโตรซามีน
- การติดเชื้อ เช่น ไวรัสตับอักเสบ ไวรัส HPV(Human Papilloma Virus) ไวรัส Epstein-Barr (EBV) เชื้อแบคทีเรีย Helicobacter pylori พยาธิใบไม้ตับ
- สารเบนโซไพรีน อยู่ในกลุ่มของ polyaromatic hydrocarbon (PAH) ปนเปื้อนอยู่ในอาหารที่ปรุงด้วยความร้อนสูง ได้แก่ การปิ้ง ย่าง และเผา รวมทั้งอาหารที่ผ่านการรมควัน เช่น ไส้กรอก แฮม เบคอน
- สารอะฟลาทอกซิน(Aflatoxin) โอคราทอกซิน(Ochratoxin) จากเชื้อราในตระกูล Aspergillus มักพบใน ข้าวโพด ถั่วลิสง พริกไทย พริกป่น กระเทียม หอมแดง และเมล็ดธัญพืชต่างๆ ที่เก็บไว้ในที่ที่มีความชื้นและ อุณหภูมิสูง
- สารโลหะหนัก เช่น ตะกั่ว สารหนู แคดเมียม โครเมี่ยม
- การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
- รังสีอัลตราไวโอเลต ในแสงแดดจัด
- การใช้ฮอร์โมนทดแทนสังเคราะห์
- ยาฆ่าแมลง มีสารเบนซีน สาร Polychlorinated biphenyls (PCBs) สารกลุ่ม organophosphate
- สาร Phthaalate ในกลุ่ม Bisphenol A ที่ปนเปื้อนจากพลาสติกต่าง ๆ เครื่องสำอาง น้ำหอม น้ำยาซักผ้า น้ำยาปรับผ้านุ่ม น้ำยาทาเล็บ
ปัจจุบันสารพิษ สารก่อมะเร็งต่าง ๆ เหล่านี้ปนเปื้อนอยู่ทั้งในอากาศ อาหาร และน้ำ การที่จะหลีกเลี่ยงที่จะไม่สัมผัสหรือรับเข้ามาสู่ร่างกายเลย จึงทำได้ค่อนข้างยาก คนส่วนใหญ่จึงมักจะมีสารเหล่านี้ตกค้างอยู่ในร่างกายไม่มากก็น้อย รวมทั้งเชื้อโรคต่าง ๆ ที่เข้าสู่ร่างกายแล้วก่อให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง ล้วนแต่เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรค
การตรวจคัดกรองสารพิษ สารก่อมะเร็ง
- การตรวจคัดกรองสารพิษโลหะหนัก (Toxic metals profile)
- เป็นการตรวจระดับ ตะกั่ว ปรอท นิกเกิล โครเมี่ยม โคบอลท์ แคดเมียม แมงกานีส อะลูมิเนียม และ สารหนู จากเลือดและปัสสาวะ
- การตรวจหาปริมาณเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสในเลือด
- ยากำจัดศัตรูพืชที่เกษตรกรนิยมใช้ส่วนใหญ่ เป็น สารเคมีกลุ่มออร์แกโนฟอสเฟต (Organophosphate)
และกลุ่มคาร์บาเมต
(Carbamate) มีฤทธิ์ยับยั้ง การทำงานของเอนไซม์ Acetyl cholinesterase ซึ่งมีความสำคัญต่อการส่งสัญญาณประสาทระหว่างเซลล์ - ระดับเอนไซม์ที่ลดลงกว่าปกติ บ่งบอกว่าอยู่ในกลุ่มเสี่ยงต่อการได้รับสารพิษจากยากำจัดศัตรูพืชสารพวก organophosphate
- ยากำจัดศัตรูพืชที่เกษตรกรนิยมใช้ส่วนใหญ่ เป็น สารเคมีกลุ่มออร์แกโนฟอสเฟต (Organophosphate)
- การตรวจคัดกรองการสัมผัสสาร Polyaromatic hydrocarbon (PAH)
- เป็นการวัดระดับสาร 1-Hydroxypyrene ในปัสสาวะ ที่ถูกเปลี่ยนมาจากสาร PAH ช่วยบ่งบอกถึงระดับการได้รับสาร
Polyaromatic hydrocarbon (PAH) ที่ปนเปื้อนอยู่ในควันบุหรี่ ควันธูป ฝุ่น PM10 และ PM2.5
ไอเสียจากเครื่องยนต์ อาหารปิ้งย่างรมควัน
- เป็นการวัดระดับสาร 1-Hydroxypyrene ในปัสสาวะ ที่ถูกเปลี่ยนมาจากสาร PAH ช่วยบ่งบอกถึงระดับการได้รับสาร
- การตรวจคัดกรองการสัมผัสสารกลุ่ม Phthates, Benzene ด้วยการตรวจวิเคราะห์กรดอินทรีย์ในปัสสาวะ (Urine Organic
Profile)- เป็นการตรวจวิเคราะห์ หากรดอินทรีย์ในปัสสาวะที่เกิดขึ้นจาก กระบวนการย่อยอาหารกระบวนการสร้างพลังงานของเซลล์การสร้างสารสื่อประสาท สารที่ได้จากการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ในระบบทางเดินอาหารการสัมผัสและกําจัดสารพิษต่าง ๆ
การตรวจคัดกรองการติดเชื้อและการสัมผัสสารพิษจากเชื้อ
- การตรวจคัดกรองเชื้อไวรัสตับอักเสบบี และซี จากเลือด เนื่องจากภาวะตับอักเสบเรื้อรังจากเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี และ
ซี นําไปสูภาวะตับแข็ง ตับวาย และมะเร็งตับได้ การตรวจคัดกรองเชื้อไวรัสตับอักเสบทั้ง 2ชนิดจะช่วยให้ได้รับการรักษาและดูแลอย่างถูกต้อง เพื่อป้องกันการเกิดตับแข็งและมะเร็งตับได้ - การตรวจคัดกรองเชื้อไวรัส HPV (Human Papilloma Virus) เชื้อไวรัส HPV สายพันธุ์ที่มีความเสี่ยงสูง
ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเซลล์บริเวณ ปากมดลูก และ อวัยวะเพศชายทำให้เกิดโรคต่าง ๆ เช่น หูดหงอนไก่ มะเร็งปากมดลูก มะเร็งอวัยวะเพศชาย การตรวจคัดกรองเชื้อ HPV ทำได้ 2 วิธี- ตรวจหาเชื้อ HPV ที่ปากมดลูก หรือ HPV DNA testing มักจะตรวจไปพร้อมกับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยวิธีPapsmear โดยสูตินรีแพทย์ ซึ่งเป็นการตรวจหาความผิดปกติของเซลล์ปากมดลูก
- ตรวจหาเชื้อ HPV หรือ HPV DNA testing จากปัสสาวะเป็นอีกหนึ่งทางเลือกของผู้หญิงในการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกเบื้องต้นสำหรับผู้หญิงที่ไม่พร้อมเข้ารับการตรวจภายในสามารถเก็บตัวอย่างปัสสาวะส่งตรวจด้วยตนเองได้ ถ้าผลตรวจเป็นบวก แปลว่า พบเชื้อ HPV ต้องตรวจยืนยันด้วยวิธีPapsmear โดยสูตินรีแพทย์ต่อไป ถ้าผลเป็นลบ แปลว่า ไม่พบเชื้อ ควรตรวจคัดกรองปีละ 1 ครั้ง
การตรวจคัดกรองเชื้อไวรัส HPV จะช่วยให้สามารถตรวจหาเชื้อ HPV ความเสี่ยงสูง ช่วยให้สามารถวางแผนดูแล รักษา
ป้องกันก่อนที่จะกลายเป็นมะเร็งปากมดลูกได้ - การตรวจคัดกรองการติดเชื้อไวรัส Epstein-Barr (EBV) จากเลือด เชื้อ Epstein-Barr virus (EBV) เป็นเชื้อก่อโรค
Infectious mononucleosisที่มักเป็นการติดเชื้อแบบไม่มีอาการหรือมีอาการไม่รุนแรงและหายได้เองในผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันปกติ การติดเชื้อไวรัสEBVเรื้อรัง เป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดมะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งหลังโพรงจมูก - การตรวจคัดกรองการสัมผัสและการตกค้างของสารพิษจากเชื้อรา ด้วยการตรวจวิเคราะห์ Mycotoxin ในปัสสาวะ (MycoToxProfile) สารพิษจากเชื้อราหลายชนิดส่งผลเสียต่อสุขภาพ บางชนิดเป็นสารก่อมะเร็ง เช่น Aflatoxin, Ochratoxin,Zearalenones
การตรวจหาสารพิษ สารก่อมะเร็งที่ตกค้างในร่างกาย รวมทั้งการติดเชื้อเรื้อรังบางชนิด จะช่วยให้เราประเมินความเสี่ยงของการเกิดโรคเเรื้อรังและมะเร็ง ช่วยให้วางแผนดูแลเรื่องการส่งเสริมขบวนการขจัดสารพิษออกจากร่างกาย และ เสริมความแข็งแรงของระบบภูมิคุ้มกัน จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคต่าง ๆ ได้
- Mahdi Balai-Mood, Kobra Naseri, et al.(2021). Toxic mechanisms of five heavy metals: Mercury, Lead, Chromium, Cadmium, and Arsenic. Pharmacol., 13 April 2021. Section Predictive Toxicology. Volume 12-2021
- Hyun Soo Kim,* Yeo Jin Kim,* and Young Rok Seo. An Overview of Carcinogenic Heavy Metal: Molecular Toxicity Mechanism and Prevention. Journal of cancer prevention. 2015 Dec; 20(4): 232–240.
- สารก่อมะเร็งที่พบได้ในชีวิตประจำวัน สถาบันมะเร็งแห่งชาติ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข
- Marie Donzel, Maxime Bonjour, et al. Lymphomas associated with Epstein-Barr virus infection in 2020: Results from a large, unselected case series in France. www.thelancet.com Vol 54 December, 2022
- 7 Toxins That Weaken Immunity and How To Detox. 31 Aug, 2023. https://drjockers.com/toxins-weaken-immunity/
- Unmask the Growing Health Threat of Mycotoxins. https://mosaicdx.com/test/mycotox-profile/
