Circulating Tumor Cells หรือ CTC หรือที่เรียกกันว่าเซลล์มะเร็งในกระแสเลือด คือเซลล์ที่หลุดออกมาจากก้อนเนื้อมะเร็ง หรือเซลล์ที่กลายพันธุ์เป็นเซลล์มะเร็งซึ่งพบได้ในกระแสเลือด การตรวจพบ CTC สามารถประเมินความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็ง การดำเนินไปของโรคมะเร็ง การลุกลามและการดำเนินไปของโรค และการแพร่กระจายของมะเร็ง (Metastasis) และช่วยแสดงถึงการตอบสนองของการรักษามะเร็งด้วย
ปัจจุบันมีการค้นคว้าและวิจัยถึงการตรวจหา CTC โดยใช้เทคนิคต่าง ๆ จากการวิเคราะห์ตัวอย่างในเลือด เช่น คุณสมบัติทางกายภาพ การจับด้วยแอนติบอดี้ (Immunoaffinity) หรือการใช้ 2 เทคนิคร่วมกัน รวมถึงการแยก CTC โดยใช้กระบวนการแยกแบบ Positive และ Negative enrichment ก็ตาม นอกจากการแยก และนับจำนวน CTC ที่สามารถคัดแยกได้แล้วนั้น การวิเคราะห์ CTC เพิ่มเติมมีประโยชน์เป็นอย่างมากในการตรวจติดตามมะเร็ง การประเมินประสิทธิภาพ และการออกแบบวิธีการรักษามะเร็งโดยเฉพาะการรักษาด้วยการแพทย์ผสมผสาน หรือ การแพทย์บูรณาการ (Integrative Oncology Medicine) ซึ่งให้ผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ มีผลข้างเคียงหรืออาการไม่พึงประสงค์น้อย และช่วยให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยมะเร็งดีขึ้น
วิธีการตรวจหา CTC ที่ไม่ยุ่งยากและมีประโยชน์มากวิธีหนึ่งคือ การตรวจด้วย Oncotrace RGCC ซึ่งการตรวจด้วยวิธีนี้สามารถช่วยระบุที่มาของ CTC ของผู้ป่วยได้ (Primary Tumor) จึงสามารถใช้ผลการตรวจในการแนะนำการดูแลตัวเอง การรักษา และพยากรณ์โรคในอนาคต
ขั้นตอนในการตรวจ คือเก็บเลือดเพื่อส่งไปวิเคราะห์และแสดงผลที่ระบุว่าพบ CTC ในตัวอย่างเลือดหรือไม่ หากมี มีปริมาณเท่าไร และยังบอกถึงอัตราการแสดงออกของประเภทและคุณสมบัติ (Immunophenotype) ของตัวอย่าง CTC ที่แยกได้นั้น ๆ ด้วย ผลการทดสอบนี้ช่วยให้แพทย์สามารถระบุที่มาของ CTC และให้ข้อมูลเกี่ยวกับการพัฒนาของมะเร็งและการพยากรณ์โรคได้
นอกจากเทคนิคการแยก นับจำนวน และวิเคราะห์สมบัติของ CTC แล้ว ทางห้องปฏิบัติการ ยังสามารถทำการตรวจสอบเพิ่มเติมให้ลึกลงไปยังระดับโมเลกุลและระดับเซลล์ของ CTC ได้อีกด้วย โดยทำการทดสอบเพิ่มเติมทางด้านการแสดงออกของยีน (Epigenetics) และการวิเคราะห์การตอบสนองด้วยความมีชีวิตของเซลล์ (Viability Assay) เมื่อทดสอบร่วมกับยา หรือสารสกัดทางธรรมชาติที่นำมาใช้ในการรักษา โดยวิเคราะห์จากความไวหรือความต้านทานของ CTC ของผู้ป่วย ซึ่งผลลัพธ์ของวิธีการทดสอบทั้งสองนี้จะเป็นประโยชน์อย่างสูงในการออกแบบแผนการรักษาของแพทย์ และช่วยให้แพทย์สามารถเลือกวิธีรักษาโรคมะเร็งที่เหมาะสมกับผู้ป่วย และมีแนวโน้มในการให้ผลลัพธ์ที่ประสบความสำเร็จในการตอบสนองได้มากที่สุด
จะเห็นได้ว่าความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งเป็นเรื่องใกล้ตัว นอกจากนี้การรู้ถึงสภาวะของร่างกายของเราได้ไว และเร็วจะช่วยให้เราสามารถป้องกันและควบคุมการดำเนินไปของโรคได้ง่ายยิ่งขึ้น ดังนั้นผู้ที่เหมาะกับการตรวจหาเซลล์มะเร็งในกระแสเลือด นอกจากผู้ป่วยที่กำลังมีภาวะของโรคมะเร็งแล้ว ยังสามารถใช้ตรวจเป็นการตรวจคัดกรองสำหรับผู้ที่ให้ความสำคัญกับสุขภาพที่อาจมีความเสี่ยงสูงหรือมีความกังวล รวมถึงผู้ที่มีสมาชิกในครอบครัวเป็นโรคมะเร็งได้อีกด้วย
- Vidlarova M, Rehulkova A, Stejskal P, Prokopova A, Slavik H, Hajduch M, Srovnal J. Recent Advances in Methods
for Circulating Tumor Cell Detection. Int J Mol Sci. 2023 Feb 15;24(4):3902. doi: 10.3390/ijms24043902. PMID:
36835311; PMCID: PMC9959336. - Deng Z, Wu S, Wang Y, Shi D. Circulating tumor cell isolation for cancer diagnosis and prognosis. EBioMedicine.
2022 Sep;83:104237. doi: 10.1016/j.ebiom.2022.104237. Epub 2022 Aug 27. PMID: 36041264; PMCID: PMC9440384. - Castro-Giner F, Aceto N. Tracking cancer progression: from circulating tumor cells to metastasis. Genome Med.
2020 Mar 19;12(1):31. doi: 10.1186/s13073-020-00728-3. PMID: 32192534; PMCID: PMC7082968. - Lin D, Shen L, Luo M, Zhang K, Li J, Yang Q, Zhu F, Zhou D, Zheng S, Chen Y, Zhou J. Circulating tumor cells:
biology and clinical significance. Signal Transduct Target Ther. 2021 Nov 22;6(1):404. doi:
10.1038/s41392-021-00817-8. PMID: 34803167; PMCID: PMC8606574. - Bhagwat N, Carpenter EL. Flow Cytometric Methods for Circulating Tumor Cell Isolation and Molecular Analysis.
Adv Exp Med Biol. 2017;994:105-118. doi: 10.1007/978-3-319-55947-6_5. PMID: 28560670. - Papasotiriou I, et al. Detection of Circulating Tumor Cells in Patients with Breast, Prostate, Pancreatic, Colon
and Melanoma Cancer: A Blinded Comparative Study Using Healthy Donors. Journal of Cancer Therapy.
2015;6:543-553. http://dx.doi.org/10.4236/jct.2015.67059 . - Guadagni S, Clementi M, Masedu F, Fiorentini G, Sarti D, Deraco M, Kusamura S, Papasotiriou I, Apostolou P,
Aigner KR, Zavattieri G, Farina AR, Vizzielli G, Scambia G, Mackay AR. A Pilot Study of the Predictive Potential
of Chemosensitivity and Gene Expression Assays Using Circulating Tumour Cells from Patients with Recurrent
Ovarian Cancer. Int J Mol Sci. 2020 Jul 7;21(13):4813. doi: 10.3390/ijms21134813. PMID: 32646060; PMCID:
PMC7370156. - Guadagni S, Masedu F, Fiorentini G, Sarti D, Fiorentini C, Guadagni V, Apostolou P, Papasotiriou I, Parsonidis
P, Valenti M, Ricevuto E, Bruera G, Farina AR, Mackay AR, Clementi M. Circulating tumour cell gene expression
and chemosensitivity analyses: predictive accuracy for response to multidisciplinary treatment of patients with
unresectable refractory recurrent rectal cancer or unresectable refractory colorectal cancer liver metastases.
BMC Cancer. 2022 Jun 16;22(1):660. doi: 10.1186/s12885-022-09770-3. PMID: 35710393; PMCID: PMC9202660.
